Forskersonen er forskning.nos side for debatt og forskernes egne tekster. Meninger i tekstene gir uttrykk for skribentenes holdninger. Hvis du ønsker å delta i debatten, kan du lese hvordan her.

Den nordiske delen av Arktis er midt i ein geopolitisk konflikt, klimakrise, natur- og økologikrise, i tillegg til samfunnsmessige utfordringar som ein minkande og aldrande befolkning, konfliktar rundt bruk av land, ressursnytting og manglande infrastruktur.

Det er rett og slett ikkje mogleg å gjere alle nøgde og samstundes førebu oss på det som kjem.

Derfor må både stor- og lokalsamfunna må vere det ein i samfunnsvitskapen kallar resiliente. Det vil seie samfunn som kan stå imot press, som er robuste, motstandsdyktige og hardføre.

Vi har våre store vyar vi vil realisere her i nord og store komande endringar vi må tilpasse oss. Det blir vanskeleg viss vi ikkje har resiliente lokalsamfunn.

Vi må ha robuste samfunn, men korleis får vi det?

For å få til utvikling og skape resiliente samfunn, må to viktige faktorar vere til stades:

• Alle må verte høyrt
• Vi må inngå kompromiss

Utviklinga i nord handlar om å balansere tre ulike aksar: økonomisk vekst og utvikling, klima- og miljøomsyn og menneska sine liv og kvardag. Og korleis ein skal balansere det er vanskeleg – og det finst på inga måte ingen universell løysing for heile Arktis.

Til det har vi for mange både små og store samfunn med særs ulike forutsetningar, historie, miljø og omgjevnadar.

Ein må ha det bra nok

Det er avgjerande vi satsar på samfunna i nord. Heile befolkninga må sjå at dei har føresettingar for god helse, tilstrekkelege offentlege tenester, tilgang på natur og liknande faktorar for gode menneskeliv. Og så er det viktig at ein har vener og støtte i lokalsamfunna.

Det skal ikkje berre bu folk i husan, men dei skal ha det godt òg!

Vi må verne om tillita

Sidan alle kjem frå ulike utgangspunkt og ofte har ulike mål, må ein ha tillit til kvarandre. Den tilliten er ofte bygga opp gjennom offentlegheita og samtalane vi har der.

Vår nye mediebruk skaper ekkokammer kor mange ikkje får heile biletet av kva som skjer i samfunna våre. Då er vi meir sårbare for splid og manglande tillit og dei med vonde hensikter prøver å så splid mellom folk, land eller andre grupper.

Sjå til dømes på kordan Trump speler på spliden mellom Danmark og Grønland. Det er absolutt konfliktlinjer der frå før, men han prøver å forsterke dei for å få vilja si.

Alle må verte høyrt, og så verte litt misnøgde

Den einaste vegen framover er dialog og det vi kallar ein inkluderande avgjerdsprosess.

For å få til ei rettferdig utvikling i heile Arktis, altså ikkje berre i små samfunn, men også byar, regionar, må vi respektere kva folk lokalt synest om ulike utviklingar eller prosjekt.

Berre då kan ein nå det aller viktigaste: at vi får til kompromissar.

Vi vektlegg forskjellig og derfor må vi snakke saman, og gje og ta. Og det har vi historisk sett vore gode til, elles hadde det ikkje vore mogleg å leve her nord.

I eit meir splitta samfunn vil det verte vanskelegare å inngå kompromiss, for gode kompromiss har eit viktig kjenneteikn:

Eit godt kompromiss inneber at alle parter er litt misnøgde med resultatet. Då veit ein at ein har funne ein balanse, fordi alle har gjeve noko.

Aktuelt fra forskersonen:

Hva betyr Trump 2.0 for Europa?

Det er på tide å gjøre tiden verdiløs og ubrukelig igjen